بررسی کهن الگوگرایانه «درخت» در رمان «سووشون»

Authors

Abstract:

کهن‌الگوها، آرکی‌تایپ‌ها یا صورت‌های اولیه و ازلی، اشکال ناشناخته نشأت گرفته از ناخودآگاه جمعی افراد بشر در طول تاریخ تلقی می‌شوند که بین تمامی ملل مختلف جهان مشترکند. کهن‌الگو ابتدا توسط روان شناسانی چون «یونگ» و «فروید» مطرح گردید؛ اما پس از آن توسط ادب‌پژوهان برای بررسی و نقد آثار ادبی مورد استفاده قرار گرفت. نقد کهن‌الگویی مبحثی تازه در حوزه نقد روان‌شناختی محسوب می‌شود که بابی پر اهمیت را در بررسی ادبیات، اساطیر، هنر، ادیان، آیین‌ها و باورداشت‌های مردمان از روزگاران دیرین تا به امروز گشوده است. رمان «سووشون» نوشته «سیمین دانشور» یکی از چند رمان ماندگار معاصر است که مضامین اسطوره‌ای و کهن‌الگوهای بسیاری در سطوح مختلف آن بازآفرینی شده است. ‌درخت از جمله آرکی‌تایپ‌هایی است که در این رمان توجه ویژه‌ای به آن صورت گرفته است. «دانشور» با بهره‌گیری از آرکی‌تایپِ درخت مفهوم زندگی، باروری، امیدواری، استقامت و غیره را القاء نموده است. در این مقاله سعی بر آن بوده است که نقش درخت و چگونگی ظهور و گسترش آن در متن و بطن رمان «سووشون» از دیدگاه نقد کهن‌الگویی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. درخت در این رمان با مدلول‌هایی مانند مادینگی، نور، جاودانگی، سوگواری، آرامش، جنسیت و کسب تجربه عرفانی ارتباط وثیقی پیدا می‌کند. به جایگاه و مفاهیم درختانی از قبیل سرو، گردو و کاج نیز اشاراتی شده است. رد پای درخت کیهانی را هم در رمان می‌توان یافت. از سوی دیگر درختِ گیسو دال محوری رمان تلقی می‌شود که به اجزای دیگر داستان روح و معنایی اصیل، استعلایی و البته اسطوره‌ای بخشیده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

عامل زمان در رمان «سووشون»

در میان شاکله‌های روایی، عامل زمان در رمان سووشون، در اولویت قرار دارد و لایه‌های زمانی مختلف، در بطن روایت، با یکدیگر در تلاقی هستند. روایت در این رمان، بیشتر به گذشته باز می‌گردد و گاه نیز به شکل آینده‌نگر به پیش‌بینیِ وقایع می‌پردازد. این کار با مهارت تمام و به‌گونه‌ای انجام می‌شود که از چارچوب دنیایِ بازنمایی‌شدة داستان فاصله نگیرد.تداوم داستان در رمان سووشون، هشتاد روز است و شتاب ثابت (معیار...

full text

جنبه‌های نمادین رمان سووشون

سووشون رمانی است تاریخی، هنری، حماسی، رمزی و رآلیستی با رگه‌هایی از رمانتسیم. بُعد رمزی آن عمق تاریخی-‌ فرهنگی و جنبه فلسفی خاصی به آن داده است. لایه روایی آن داستانی جذاب با مظاهر فرهنگ و تمدن ایرانی و با اوصاف شاعرانه است؛ امّا لایه زیرین و رمزی آن کودتای 28 مرداد 32 و شکست جبهه ملّی، و خدمت و خیانت تعدادی از رجال مؤثّر در این واقعه و واکنش برخی از روشنفکران را پس از این واقعه، بازگفته است. نویسن...

full text

عامل زمان در رمان «سووشون»

در میان شاکله های روایی، عامل زمان در رمان سووشون، در اولویت قرار دارد و لایه های زمانی مختلف، در بطن روایت، با یکدیگر در تلاقی هستند. روایت در این رمان، بیشتر به گذشته باز می گردد و گاه نیز به شکل آینده نگر به پیش بینیِ وقایع می پردازد. این کار با مهارت تمام و به گونه ای انجام می شود که از چارچوب دنیایِ بازنمایی شدة داستان فاصله نگیرد.تداوم داستان در رمان سووشون، هشتاد روز است و شتاب ثابت (معیار...

full text

مقایسۀ شخصیت در رمان «سووشون» و «کریستین و کید»

در دهۀ چهل، همزمان با حوادث سیاسی - اجتماعی و تحولات فرهنگی در ساختار جامعۀ ایرانی، ادبیات داستانی نیز متناسب با آن تحولات، دستخوش تغییراتی می‌شود و آثاری متنوع، ماندگار و جدید در عرصۀ داستان‌نویسی ایران، پدید می‌آید. نویسندگان این دهه در مقایسه با دوره‌های قبل، شیوه‌های هوشمندانه‌ و شکل-یافته‌تری در نگارش خود به کار می‌برند. در سال‌های پایانی این دهه سیمین دانشور با رمان «سووشون» و هوشنگ گلشیر...

full text

تحلیل رمان سووشون از منظر عناصر حماسی

در رمان سووشون موضوعات و جنبه‌های اجتماعی، تاریخی و حماسی با لحن شاعرانه، در بستر داستانی ساختگی، چنان درهم آمیخته‌اند که نمونه مقبول هنر داستان‌نویسی به وجود آمده است. جنبه حماسی این رمان چنان قوتی دارد که می‌توان آن را در ردیف آثار حماسی مصنوع قرار داد. تجلی روح ملی، وجود ارزش ذهنی، نماینده عقاید مردم بودن قهرمان، لزوم مهرورزی و کین‌توزی، وجود قدرت فردی شکست‌ناپذیر یا ابرمرد و هم‌مرزی با تاری...

full text

بررسی بن مایه های تعلیمی و اخلاقی رمان سووشون

سووشون یک رمان تاریخی- سیاسی، با نثری دقیق و محکم است. این اثر از نظر فن داستان نویسی و پرورش درون مایه بسیار قوی و همچنین اولین داستانی است که شخصیّت محوری آن یک زن می­باشد. در این رمان موضوعات مختلف همانند مسایل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، تاریخی، تعلیمی و حماسی با هم ترکیب شده­اند و اثری جاودانه را خلق کرده­اند. هر چند در اغلب پژوهش­ها و نقد­ها این رمان از حیث سیاسی مورد بررسی قرار گرفته اما جنبه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 3  issue 2

pages  7- 22

publication date 2015-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023